In een tijd dat er door de stikstofcrisis veel aandacht is voor de boeren in ons land en hun bedrijfsvoering, kwam ik tijdens de tweede Nationale Waterstofdag op 17 juni jongstleden in Lelystad meer te weten over kansen voor het platteland bij productie, gebruik en handel in waterstof. Organisatoren Wageningen Livestock Research en Wageningen Plant Research hadden een boeiend programma samengesteld met ‘s morgens interessante sprekers en ’s middags een excursie naar een proefproject.
De sprekers
Gastspreker Diederik Samsom (Kabinetschef van Frans Timmermans) moest helaas verstek laten gaan en hield het bij een videoboodschap, maar Sjaak van der Tak (LTO Nederland) en Jop Fackeldey (gedeputeerde Provincie Flevoland) vertelden enthousiast over hun visie op waterstof als multi-oplosser en over wat de overheid en organisaties kunnen betekenen in de waterstoftransitie.
Willem Stehouwer (Toyota), Wouter van den Akker (Alliander) en Hyung-Ja de Zeeuw (Rabobank) gingen in op wat boerenbedrijven zelf kunnen doen. Toyota heeft al een heftruck die op waterstof rijdt en er zijn al enkele waterstoftrekkers. Chris Visser (Businessunitmanager open teelten bij Wageningen University & Research) besprak de haalbaarheid van waterstofproductie en gebruik op een boerenerf.
Boer als energieproducent,- gebruiker én -handelaar
Vraag en aanbod naar hernieuwbare energie zijn niet altijd in balans. Als het flink waait en/of de zon uitbundig schijnt, hebben we te maken met een overschot aan groene elektriciteit. En dat terwijl in grote delen van ons land het stroomnet nu al overbelast is. In de winter wordt er door boerenbedrijven meer energie gebruikt dan in andere jaargetijden, terwijl er in de zomer meer wordt gewonnen. Door in periodes met overschot de energie in te zetten om via elektrolyse groene agrowaterstof te produceren op het eigen bedrijf, kan deze op het moment dat het nodig is worden gebruikt voor bijvoorbeeld de trekkers, regeninstallatie, heftrucks of koeling. Daarnaast is overproductie ook te verhandelen. Zo wordt de boer naast lokale energieproducent en -gebruiker ook energiehandelaar.
Natuurlijk kan opgewekte elektriciteit ook worden opgeslagen in accu’s, maar deze zijn groot en zwaar en moeten vaak worden opgeladen. Waterstof biedt voor langdurige energieopslag een uitkomst. Het blijkt dat opslag van windenergie naar waterstof het meest rendabel is.
Kansen voor het platteland bij productie, gebruik en handel in waterstof.
Bezoek aan Fieldlab-proefproject
’s Middags bezochten we het unieke Fieldlab Switch-proefproject van TNO, WUR en ACRRES (zie ook onderstaande video) bij het proefstation van ACRRES in Lelystad. Hier bevinden zich windmolenparken, testmolens en zonnepanelen voor experimenten met kleinschalige opwekking van waterstof door (boeren)bedrijven, geproduceerd op dezelfde locatie. In het project wordt ook de productie van waterstof op zee uit zonne- en windenergie gesimuleerd. Het ministerie van Economische Zaken financiert het fieldlab.
Veiligheid waterstof
Als boeren zelf waterstof gaan produceren en opslaan, dan is veiligheid uiteraard ook een belangrijk punt. Waterstof is een erg licht en snel ontvlambaar gas en wordt onder hoge druk opgeslagen en toegepast. Doordat het zo licht is, kan het makkelijk ontsnappen. Als er een gat of barst in een waterstoffles komt, vervliegt het gas bijzonder snel. Mocht er een vonk bijkomen, dan volgt er overigens hooguit een steekvlam. Toch is het belangrijk dat lekkage van waterstof wordt voorkomen, en als het toch gebeurt vroegtijdig wordt gedetecteerd. Ook uit milieuoogpunt. Volgens onderzoekers van de University of Cambridge en de University of Reading is waterstof elf keer slechter voor het klimaat dan het broeikasgas CO2.
Het beveiligingsvraagstuk was voor mij een belangrijke reden om dit waterstofevenement bij te wonen. Ik was benieuwd hoe de veiligheid van de installaties gecontroleerd wordt en welke gasdetectiemethoden hiervoor gebruikt worden. Het werd duidelijk dat er op dit punt nog geen vaste richtlijnen zijn. Overigens zijn diverse ultrasone gasdetectoren bijzonder geschikt voor het tijdig detecteren van eventuele waterstofgaslekken.
De toekomst
Met interesse volg ik hoe de ontwikkelingen rondom de energietransitie verder gaan verlopen. Ik zie zeker mogelijkheden voor de productie en het gebruik van waterstof op het platteland, maar de overheid heeft hierbij wel een belangrijke stimulerende rol. En daarbij moet uiteraard ook de veiligheid als aandachtspunt worden meegenomen. Wordt ongetwijfeld vervolgd, misschien wel tijdens de derde Nationale Waterstofdag.
Peter Adema Specialist Gas- en vlamdetectie
Leer mij kennen via mijn persoonlijke pagina. Voor vragen over dit onderwerp mag je mij altijd even mailen of bellen via +31 (0)6 83 92 93 82.
Of plan direct een afspraak in mijn agenda, ik maak graag tijd voor veiligheid.
